Cześć!

Jestem właśnie na urlopie, jeżdżąc gdzieś kamperem z rodziną po Europie. Dziś mam jeszcze swobodny dostęp do sieci, więc wysyłam newsletter, ale za tydzień chcę już porządnie odpocząć i z siecią może być ciężko, więc widzimy się dopiero 18 lipca.

Zapraszam do lektury :)

◢ #unknownews ◣

1. Mistrz, który uczył mistrzów – jak nietypowy nauczyciel z Gdyni wychował elity IT (film, 30m)
   https://www.youtube.com/watch?v=w20lk3OyLMI
   INFO: Film dokumentalny opowiada historię Ryszarda Szubartowskiego – nauczyciela z Gdyni, którego autorska metoda nauczania młodzieży zaowocowała wychowaniem pokolenia wybitnych programistów, w tym Jakuba Pachockiego (Chief Scientist w OpenAI) i Filipa Wolskiego (wielokrotnego mistrza świata z olimpiad informatycznych). Z filmu dowiesz się, czym różni się jego podejście od standardowego systemu edukacji, jakie znaczenie mają relacje rówieśnicze w nauce i w jaki sposób pasja oraz swoboda rozwoju mogą prowadzić do światowego sukcesu w branży IT. Inspirujący materiał. Zdecydowanie warto zobaczyć.

2. Nagrania z konferencji Oh My Hack 2024
   https://youtube.com/playlist?list=PLnKL6-WWWE_V0M5BdpJ0lyW_D1ioG0UE3
   INFO: Playlista zawiera nagrania z 43 wystąpień z zeszłorocznej konferencji OMH. Tematyka to głównie cyberbezpieczeństwo. Znajdziesz tam także moje wystąpienie na temat phishingu na Facebooku.

3. Jak działa kampania ClickFix i dlaczego jest groźna - nowa metoda ataku
   https://cert.orange.pl/aktualnosci/zainfekuj-sie-sam-kampania-clickfix/
   INFO: ClickFix to metoda socjotechniczna, która nakłania użytkownika do samodzielnego uruchomienia złośliwego skryptu PowerShell, prowadzącego do infekcji systemu malwarem. Atak opiera się na spreparowanej stronie udającej weryfikację CAPTCHA, która kopiuje polecenie do schowka, a następnie instruuje ofiarę, jak je uruchomić. Cały proces infekcji jest wieloetapowy i wykorzystuje legalne serwisy oraz narzędzia, co znacznie utrudnia detekcję i zwiększa skuteczność kampanii.

4. FossFLOW – narzędzie do tworzenia izometrycznych diagramów infrastruktury
   https://github.com/stan-smith/OpenFLOW
   INFO: Aplikacja działa offline, nie wymaga instalacji i zapisuje dane lokalnie w przeglądarce. Użyteczne, jeśli chcesz w efektowny i czytelny zarazem sposób przedstawić infrastrukturę swojego projektu.

5. Czy da się zniknąć z internetu? - nie jest to łatwe
   https://www.nytimes.com/wirecutter/reviews/how-to-disappear-from-the-internet/?smid=fb-nytimes&smtyp=cur
   INFO: Autor opisuje proces usuwania swojego cyfrowego śladu – od likwidacji 356 kont online i usunięcia treści z serwisów społecznościowych, po wykorzystanie maskowanych adresów e-mail i sztucznych tożsamości do zaciemnienia powiązań. Zamiast kasować konta całkowicie, w wielu przypadkach zdecydował się zostawić je puste, by utrudnić ewentualne podszywanie się pod niego. Cały proces okazał się czasochłonny i pokazał, jak głęboko zakorzenieni jesteśmy w sieci – nawet jeśli tego nie widać na pierwszy rzut oka.

6. Aero2 - internet mobilny za 5 zł na rok? (film, 7m)
   https://www.youtube.com/watch?v=5crcAI3DpHI
   INFO: Niegdyś platforma Aero2 oferowała darmowy dostęp do internetu, ale dobre czasy przeminęły. Teraz w cenniku mają wiele interesujących ofert, ale istnieje pewien trik, którego zastosowanie daje Ci limitowany (do 512 kbps) internet za 5 zł rocznie. Odrobinę przegadany film, ale dobrze tłumaczy, jak taką ofertę można zdobyć.

7. Zautomatyzuj swoje życie i pracę [autopromocja]
   https://newsletter.uczmnie.pl/kurs-automatyzacje
   INFO: Wraz z Mateuszem Chrobokiem tworzę dwa nowe kursy dotyczące automatyzacji zadań. Pierwszy dla twórców internetowych (ponad 2h materiału) dotyczy automatyzacji tworzenia treści, drugi dla soloprzedsiębiorców (ok. 4h) skupia się na automatyzacji biznesowej i obsłudze klienta. Nauczysz się m.in. masowego generowania grafik, budowy newsletterów, tworzenia asystenta tekstowego czy automatycznego tworzenia ofert. Zapisz się na listę zainteresowanych, by być powiadomionym o starcie sprzedaży. Po zapisie otrzymasz natychmiastowy dostęp do przykładowej lekcji.

8. Czym naprawdę jest przedwczesna optymalizacja wg Knutha?
   https://probablydance.com/2025/06/19/revisiting-knuths-premature-optimization-paper/
   INFO: Znasz prawdopodobnie słynny cytat o tym, że przedwczesna optymalizacja jest źródłem wszelkiego zła i mikrooptymalizacje są ponoć zbyteczne. Tylko... ten cytat został całkowicie wyrwany z kontekstu. Co autor naprawdę miał na myśli i w jakim kontekście napisał te słynne słowa? Wrzucam bardziej jako ciekawostkę.

9. Prowadzenie własnego data center jest łatwe? - niekoniecznie
   https://www.backblaze.com/blog/data-centers-temperature-and-power/
   INFO: Bierzesz zasilanie, garstkę komputerów i masz "centrum danych". Mniej więcej tak to wygląda według niektórych. Artykuł przedstawia, jak wiele krytycznie ważnych rzeczy trzeba wziąć jeszcze pod uwagę (np. zasilanie czy chłodzenie). Dlaczego koszty prowadzenia data center nagle stały się wyższe wraz z rozwojem AI? Sporo praktycznej wiedzy wprost od firmy Backblaze.

10. Not The Hidden Wiki - największa baza linków z cybersecurity
    https://github.com/notthehiddenwiki/NTHW?tab=readme-ov-file
    INFO: Projekt zgromadził już ponad 3300 linków do narzędzi, materiałów edukacyjnych i zasobów związanych z bezpieczeństwem IT, podzielonych na kategorie takie jak Red/Blue Teaming, malware, AppSec, DevSecOps i wiele innych. Twórcy zachęcają do współtworzenia bazy oraz korzystania z pomocniczych projektów, jak NTHK czy przeglądarka linków. Co ciekawe, jest to polski projekt.

11. Generowanie podsumowań filmów z YouTube z użyciem AI (film, 23m)
    https://www.youtube.com/watch?v=cQ1Gr-qQ45Q
    INFO: Film pokazuje, jak z pomocą narzędzia n8n stworzyć automatyczny system AI do przetwarzania filmów z YouTube. Po dodaniu wybranego wideo do playlisty, AI pobiera transkrypcję, generuje streszczenie, a następnie przesyła czytelny raport (HTML) mailem. Proces obejmuje m.in. wykorzystanie RapidAPI do pobierania napisów oraz modelu LLM do streszczania treści. Wszystko działa automatycznie, a gotowy workflow można zaimportować i użyć u siebie. Ciekawa opcja dla osób, które mają za dużo filmów na liście "do obejrzenia", ale chcą być na bieżąco z ich treścią.

12. SubTrackr - self-hosted narzędzie do zarządzania subskrypcjami
    https://github.com/bscott/subtrackr
    INFO: Aplikacja pozwala śledzić wszystkie swoje subskrypcje w jednym miejscu, wizualizować wydatki, otrzymywać przypomnienia o odnowieniach i eksportować dane statystyczne do formatów CSV/JSON. Działa w pełni lokalnie (Go + SQLite + HTMX), jest gotowa do uruchomienia w Dockerze i oferuje REST API do integracji z innymi systemami.

13. Lista aplikacji LLM z agentami AI i RAG – ponad 100 przykładów z kodem
    https://github.com/Shubhamsaboo/awesome-llm-apps
    INFO: Zestawienie gotowych do użycia aplikacji wykorzystujących modele językowe (LLM) od OpenAI, Anthropic, Gemini i rozwiązań open-source. Znajdziesz tu projekty korzystające z agentów, multiagentów, agentów głosowych, sprytnie wykorzystywane RAG-i i wiele więcej. Dobre źródło inspiracji.

14. Vet – narzędzie do bezpiecznego uruchamiania zdalnych skryptów shellowych
    https://getvet.sh
    INFO: Pewnie wiele razy widziałeś już instrukcję uruchamiania oprogramowania polegającą na wywołaniu "curl | bash". To może być niebezpieczne. Aplikacja Vet może nie zabezpieczyć Cię w pełni przed takimi skryptami, ale doda do nich krok polegający na konieczności zatwierdzenia kolejnych wykonywanych operacji.

15. Coinbase wydało 65 mln USD na Datadog w 2021 roku — jak to się opłacało?!
    https://blog.pragmaticengineer.com/datadog-65m-year-customer-mystery/
    INFO: Wyciek z wewnętrznych źródeł potwierdził, że to Coinbase był klientem Datadoga, który w 2021 roku wygenerował rachunek na około 65 milionów dolarów, który został przez nich opłacony. Gdy sytuacja firmy się pogorszyła, firma rozważała przesiadkę na własne rozwiązanie zbudowane na Prometheusie, Grafanie i Clickhouse, ale ostatecznie Datadog zdołał ich zatrzymać korzystną ofertą. Artykuł pokazuje, jak wygląda temat budżetowania kosztów infrastruktury w szybko rozwijającej się firmie i to, jak "drogie" narzędzia potrafią być opłacalne i niekiedy tańsze w użyciu od rozwiązań self-hosted.

16. Lista 5 gier uczących języka SQL
    https://www.sqlnoir.com/blog/games-to-learn-sql
    INFO: Kto powiedział, że nauka nowego języka musi być nudna? Podobnie jak w przypadku nauki CSS, istnieją liczne gry, które ułatwiają i uprzyjemniają naukę, tak i w świecie zapytań SQL istnieje przynajmniej kilka wartych uwagi produkcji. Wszystkie działają w przeglądarce, więc możesz je szybko przetestować.

17. UOKiK zarzuca Temu manipulowanie informacjami o promocjach
    https://uokik.gov.pl/tajemnicze-i-zwodnicze-promocje-na-temu
    INFO: Prezes UOKiK postawił zarzuty firmie odpowiedzialnej za serwis Temu, zarzucając jej nieprawidłowe prezentowanie cen promocyjnych – brak informacji o najniższej cenie z 30 dni przed obniżką lub ściemnianie na ten temat. Jeśli widzisz więc kuszący komunikat "-85%", to może nie mieć na tej platformie wiele wspólnego z prawdą.

18. x-cmd - zestaw setek narzędzi CLI z opcją uruchamiania jednym poleceniem
    https://github.com/x-cmd/x-cmd?tab=readme-ov-file
    INFO: Projekt x-cmd to lekki framework do błyskawicznego instalowania i uruchamiania ponad 1000 terminalowych narzędzi CLI w środowiskach Linux/Unix, także w bardzo minimalistycznych kontenerach (np. BusyBox, Alpine). Wspiera m.in. zarządzanie środowiskami (node, python, java), wizualne rozszerzenia dla ping/man/jq, klienta GitHuba, integrację z AI (Gemini) itp. Całość waży niecałe 1,1 MB. Warto rzucić okiem.

19. Odgadywanie numeru telefonu powiązanego z kontem Google - analiza metody
    https://brutecat.com/articles/leaking-google-phones
    INFO: Autor pokazał, jak wykorzystać formularz odzyskiwania loginu Google do sprawdzenia, czy dany numer telefonu jest powiązany z określoną nazwą użytkownika. Dzięki obejściu captcha i rotowaniu adresów IPv6 możliwa jest masowa enumeracja numerów telefonów. Sprytna metoda.

20. Bank przegrywa w sądzie i zwraca pieniądze klientce oszukanej przez phishing
    https://niebezpiecznik.pl/post/bank-musi-oddac-19-tys-zl-seniorce-okradzionej-na-orlen/
    INFO: Wyrok sądu pokazuje, że banki nie pozostają bez winy i odpowiedzialności w przypadku wyłudzeń pieniędzy metodami "na inwestycje w Orlen".

21. Czy mikrozarządzanie może być dobre? Niekiedy tak
    https://review.firstround.com/how-to-be-a-good-micromanager/
    INFO: Zbyt restrykcyjne unikanie mikrozarządzania może prowadzić do równie szkodliwego "niedozarządzania". Artykuł pokazuje, jak najlepsi liderzy stosują mikrozarządzanie świadomie: jako narzędzie do modelowania standardów, diagnozowania problemów, a nie jako toksyczne zjawisko w korporacji. Temat dla liderów w szybko rozwijających się przedsiębiorstwach.

22. Grype - skaner podatności kontenerów i systemów plików
    https://github.com/anchore/grype
    INFO: Aplikacja umożliwia skanowanie obrazów kontenerów (Docker, OCI, Singularity) oraz systemów plików w poszukiwaniu znanych podatności, obsługując zarówno pakiety systemowe, jak i zależności języków programowania (Python, Java, Ruby itd.). Wspiera automatyzację przez GitHub Actions i umożliwia filtrowanie wyników według np. poziomu ryzyka. Dostępny jest na macOS i Linux, a instalacja może odbywać się m.in. przez skrypt, Homebrew, MacPorts czy Chocolatey.

23. Jak działa wykrywanie botów w sieci i jak boty próbują to obejść
    https://sinja.io/blog/bot-or-not
    INFO: Artykuł przedstawia techniki wykrywania botów oraz sposoby, w jakie boty próbują się maskować, udając prawdziwych użytkowników. Od podstawowych metod, takich jak sprawdzanie User-Agent i IP, po zaawansowane analizy zachowania, TCP/TLS fingerprinting czy wykrywanie środowisk headless. Autor tłumaczy też, jak strony internetowe mogą zaskakująco dokładnie odczytywać kontekst użytkownika (np. czy ktoś przegląda stronę w pozycji leżącej) oraz jak to wykorzystują w walce z automatyzacją.

24. Scroll-driven animations w czystym CSS – jak to zrobić?
    https://webkit.org/blog/17101/a-guide-to-scroll-driven-animations-with-just-css/
    INFO: Animacje reagujące na przewijanie strony zazwyczaj robią dobre wrażenie na odwiedzających stronę. Z tekstu dowiesz się, czym są te tzw. scroll-driven animations, jakie elementy je tworzą (target, keyframes, timeline) i jak dzięki nowym właściwościom CSS można je zrealizować bez użycia JavaScriptu. Pokazane są dwie techniki: animacje aktywujące się w czasie scrollowania oraz animacje reagujące na pojawienie się elementu w widoku.

25. Observability i monitoring - dwie, naprawdę drogie zabawki
    https://www.adatosystems.com/2025/02/10/who-the-hell-is-going-to-pay-for-this/
    INFO: Autor analizuje, jak nowoczesne praktyki monitoringu, choć technicznie zaawansowane (np. dzięki OpenTelemetry), mogą generować ogromne koszty przy produkcyjnych obciążeniach. Artykuł rozbiera na czynniki pierwsze modele cenowe popularnych dostawców danych telemetrycznych (New Relic, Datadog, Dynatrace, Grafana) i pokazuje, że niedbałe podejście do zbierania danych kończy się często ogromnymi kosztami.

26. Poradnik Makefile - praktyczne przykłady
    https://makefiletutorial.com/
    INFO: Przystępny przewodnik po świecie Makefile. Autor spędził kilka weekendów na zgłębianiu tematu i podzielił się zdobytą wiedzą w formie praktycznych przykładów. Dowiesz się, między innymi, do czego służą Makefile, jakie są ich alternatywy i jak tworzyć własne pliki tego typu. Przykłady są gotowe do uruchomienia, a autor umiejętnie tłumaczy skomplikowane kwestie.

27. Jak ułatwić sobie pracę z wyrażeniami regularnymi w JavaScript
    https://2ality.com/2025/06/javascript-regexp-tips.html
    INFO: Wszyscy znamy wyrażenia regularne jako ciągi mało czytelnych symboli, które rozumieliśmy (o ile nie wygenerował ich LLM) tylko w chwili ich pisania. Jak więc zarządzać takimi nieczytelnymi zapisami? Ten artykuł podpowie Ci, jak poprawić czytelność RegExów, jak lepiej je organizować i jak sprytniej nimi zarządzać.

28. Gemini CLI - narzędzie terminalowe od Google do pracy z kodem
    https://github.com/google-gemini/gemini-cli
    INFO: Claude już miał narzędzie CLI. OpenAI też stworzyło swoje. Google nie mogło być gorsze i tak oto powstało Gemini CLI. To oficjalne narzędzie umożliwiające pracę z modelem Gemini bezpośrednio z terminala. Pozwala m.in. analizować duże repozytoria kodu, generować aplikacje na podstawie PDF-ów lub szkiców, automatyzować zadania i korzystać z multimodalnych funkcji, takich jak generowanie obrazu czy wideo. Obsługuje również integrację z Google Search oraz opcjonalne uwierzytelnienie za pomocą konta Google lub klucza API.

29. Claude pozwala tworzyć i hostować aplikacje AI bez deploymentu
    https://www.anthropic.com/news/claude-powered-artifacts
    INFO: Anthropic ogłosiło nową funkcję w aplikacji Claude, która pozwala budować, uruchamiać i udostępniać interaktywne aplikacje AI bez konieczności posiadania własnego hostingu. Aplikacje tworzone są w postaci tzw. artefaktów, mają dostęp do Claude przez interfejs API, ale rozliczane są za zużyte tokeny z kont użytkowników końcowych, a nie twórcy aplikacji. Wspierane są m.in. UI w React, interakcja z plikami oraz możliwość dzielenia się gotową aplikacją przez link, choć obecnie nie ma wsparcia dla zewnętrznych API ani trwałego przechowywania danych. Trochę przypomina to GPTs znane z OpenAI, ale z możliwością tworzenia własnych interfejsów użytkownika i elementów backendu.

30. Zbiór gotowych reguł .mdc dla Claude Code i Cursor
    https://github.com/steipete/agent-rules
    INFO: Repozytorium zawiera zestaw gotowych zasad i dokumentów w formacie .mdc, które pozwalają ulepszyć działanie asystentów AI podczas programowania. Znajdziesz tu m.in. reguły do analizy kodu, procesów PR, automatyzacji, pisania dokumentacji czy strategii rozwiązywania błędów itp. Cała struktura jest kompatybilna zarówno z Claude Code, jak i Cursor, i umożliwia łatwe dorzucanie reguł do projektów lokalnych lub globalnych.

31. Renderowanie grafiki w stylu Wolfenstein 3D
    https://swistak.codes/post/renderowanie-wolf-3d/
    INFO: Artykuł opisuje matematykę stojącą za renderowaniem widoku trójwymiarowego w Wolfenstein 3D, a także pokazuje, jak dziś osiągnąć taki efekt z użyciem JavaScript.

32. Robot uczy się podrabiać odręczne pismo – ocena eksperta grafologii (film, 24m)
    https://www.youtube.com/watch?v=cQO2XTP7QDw
    INFO: Autor filmu postanowił stworzyć robota, który generuje odręczne pismo nie do odróżnienia od ludzkiego. Projekt obejmował stworzenie automatycznego stanowiska do obsługi kartki, eksperymenty z różnymi podejściami do generowania pisma (w tym mechaniczne czcionki oraz modele predykcyjne oparte na machine learningu), a na koniec… przesłanie wyników do byłego eksperta Secret Service w zakresie analizy pisma. Z filmu dowiesz się m.in., jakie są ograniczenia prób automatycznego odwzorowywania ludzkiego charakteru pisma i co jest w stanie wychwycić profesjonalny ekspert.

33. Moderatorzy TikToka walczą o godne warunki pracy
    https://restofworld.org/2025/tiktok-moderators-turkey/
    INFO: Ludzie odpowiedzialni za moderowanie drastycznych treści na TikToku coraz częściej mówią głośno o fatalnych warunkach pracy, naciskach na wydajność i braku wsparcia psychologicznego. W Turcji, Indiach czy Kenii rośnie międzynarodowy ruch, którego celem jest poprawa sytuacji tysięcy osób wykonujących to zajęcie. Firmy outsourcingowe, takie jak Telus Digital, odpierają zarzuty i przekonują, że oferują swoim pracownikom odpowiednie mechanizmy wsparcia. Więcej w artykule.

34. Przyspieszenie audio obniża koszty transkrypcji w OpenAI
    https://george.mand.is/2025/06/openai-charges-by-the-minute-so-make-the-minutes-shorter/
    INFO: Transkrybując nagrania za pomocą API OpenAI, warto czasami przyspieszyć audio (np. 2x lub 3x), co pozwala znacząco zmniejszyć liczbę tokenów wejściowych i czas oczekiwania na wynik, bez widocznych strat jakości. Autor pokazuje gotowy skrypt wykorzystujący ffmpeg, yt-dlp i API OpenAI, który automatyzuje cały proces od wyciągnięcia audio z wideo do podsumowania treści przy pomocy modelu LLM. Testy pokazują oszczędność do 33% na kosztach wejściowych, co przy dłuższych materiałach może mieć realny wpływ na koszty całej operacji.

35. Jak ludzie używają Claude jako wsparcia emocjonalnego i towarzysza do rozmowy
    https://www.anthropic.com/news/how-people-use-claude-for-support-advice-and-companionship
    INFO: Zaledwie 2,9% interakcji z modelem Claude ma charakter emocjonalny – użytkownicy poszukują w nich wsparcia psychologicznego, porady życiowej, coachingu lub towarzystwa. Tekst zawiera analizę ponad 131 tysięcy takich konwersacji. Co ciekawe, dłuższe rozmowy często zmierzają w kierunku głębszych, osobistych dyskusji, mimo że model nie jest zaprojektowany, aby zbaczać na takie tematy.

36. Fundacja SpeakLeash rozpoczyna współpracę z NVIDIA
    https://ai.gov.pl/aktualnosci/Wspo%C5%82praca-Bielika-i-NVIDII-a-rozwoj-polskiego-ekosystemu-AI
    INFO: Fundacja odpowiedzialna za rozwój polskiego modelu językowego Bielik podpisała list intencyjny z firmą NVIDIA. Taka współpraca może oznaczać łatwiejszy dostęp do zasobów sprzętowych i technologicznych, a to w konsekwencji może skrajnie przyspieszyć rozwój wspomnianego modelu. Projekt Bielik ma na celu stworzenie otwartego, polskiego LLM-a rozwijanego transparentnie i dostępnego dla wszystkich.