Cześć!

Jak co tydzień przybywam z nową porcją ciekawych materiałów z branży IT, wśród których z pewnością znajdziesz coś, co da Ci wiedzę lub... przynajmniej sprawi, że piątek będzie przyjemniejszy :)

A teraz "pora na sponsora" — Ty także możesz zostać sponsorem wydania.

Zapraszam do lektury dzisiejszego wydania :)

◢ #unknownews ◣

1. Czy można pracować inaczej? - o wypaleniu zawodowym w IT (film, 29m)
   https://www.youtube.com/watch?v=NQVjOr4K8f0
   INFO: Mówi się, że 25% osób w branży IT ma wysokie ryzyko wypalenia zawodowego, a ponad połowa nie potrafi się zrelaksować po pracy. W tej prelekcji Ola Kunysz dzieli się swoimi doświadczeniami oraz metodami przeciwdziałania wypaleniu, przepracowaniu i braku wpływu na codzienną pracę. Dowiesz się, jak stawiać granice, jak odzyskać satysfakcję z pracy i czym są korporacyjne "marsz śmierci". Jeśli czujesz, że Twoja praca zjada Ci energię — ten film może Ci się przydać.

2. Programiści stracą pracę!!! - Znowu? Ten slogan powraca co kilka lat
   https://alonso.network/the-recurring-cycle-of-developer-replacement-hype/
   INFO: Obecnie w kółko mówi się o zagrożeniu, przez które programiści stracą pracę. Mowa oczywiście o AI. Prawda jest jednak taka, że to nie jest pierwszy raz, gdy "programiści na 100% stracą pracę". Ten cykl strachu powtarza się dość regularnie co kilka lat. Co miało już definitywnie wygryźć devów z rynku pracy i jak to się realnie skończyło? Tego dowiesz się z artykułu.

3. Data Center Atman od środka - jak ono wygląda? (film, 27m)
   https://www.youtube.com/watch?v=hyW5YL7NyJ8
   INFO: Spacer po jednym z największych data center w Polsce, czyli Atman w Warszawie. W filmie pokazano, jak zorganizowana jest infrastruktura serwerowni: od zasilania przez system chłodzenia, gaszenia, aż po fizyczną organizację szaf serwerowych i przygotowanie całych pomieszczeń dla klientów. Świetny materiał dla fanów serwerów, hostingu i ciekawych rozwiązań hardware'owych.

4. Czy da się 'odblurować' zdjęcie? - techniczne wyjaśnienie kwestii rozmycia obrazu (film, 10m)
   https://www.youtube.com/watch?v=xDLxFGXuPEc
   INFO: Zamazywanie wrażliwych części obrazu (filmu, zdjęcia) przez rozmycie to najczęstsza technika ukrywania tego, co nie powinno wyciec. Mówi się jednak, że taką operację można w pewnych przypadkach - przynajmniej teoretycznie - odwrócić. Czy tak jest naprawdę? Jakie problemy można napotkać przy takiej próbie odwrócenia rozmycia? Ciekawa analiza problemu. Jakiś czas temu wrzucałem podobny film, jednak tutaj autor skupia się mocniej na zagadnieniu problemów, jakie mogą pojawić się na przykładach nagrań/zdjęć z realnego świata, a nie na przykładach czysto teoretycznych.

5. Czym jest Model Context Protocol (MCP) - prosto i bez hype
   https://blog.nilenso.com/blog/2025/05/12/mcp-explained-without-hype-or-fluff/
   INFO: Sporo pojawiło się ostatnio poradników, jak zaimplementować wsparcie MCP w swojej aplikacji. Nie działaj jednak metodą króla Juliana ("szybko, implementujmy, zanim dotrze do nas, że to bez sensu!") i dowiedz się najpierw, co to jest, jakie problemy rozwiązuje, po co powstało, jak działa, a to wszystko z pominięciem wszędobylskiego hype'u, jakie to jest wspaniałe.

6. IFy w górę, FORy na dół - wskazówki upraszczania logiki aplikacji i poprawy wydajności
   https://matklad.github.io/2023/11/15/push-ifs-up-and-fors-down.html
   INFO: Autor przedstawia dwie dobre praktyki przy projektowaniu kodu, które mogą Ci się przydać przy jego refactoringu, a mogą wpłynąć na uproszczenie logiki, a nawet wzrost jego wydajności. Wprowadzenie obu wspomnianych w artykule rad może doprowadzić też do eliminacji zbędnych instrukcji.

7. Dostępność cyfrowa dla testerów - kurs online [sponsorowane]
   https://fabrykatestow.pl/wcag
   INFO: Dołącz do szkolenia, zanim wejdą w życie nowe przepisy dotyczące dostępności stron internetowych. Oglądając ponad 5 godzin materiału wideo i zapoznając się z gotowymi dokumentami, szablonami, quizami i rozwiązując dołączone ćwiczenia, zdobędziesz wiedzę niezbędną do poprawnego wdrażania wymogów WCAG w Twojej firmie. Sprzedaż kończy się 5 lipca.

8. Scrappy – narzędzie do tworzenia małych aplikacji do prywatnego użytku
   https://pontus.granstrom.me/scrappy/
   INFO: To eksperymentalna platforma umożliwiająca szybkie tworzenie prostych, interaktywnych aplikacji metodą drag and drop z odrobiną programowania. Nie ma tutaj ani odrobiny AI. Nie musisz mieć własnego serwera, nic deployować, a tworzone aplikacje są w pełni frontendowe. Jeśli chcesz zdobywać prostą appkę, która przelicza różne parametry, pomaga podjąć pewną decyzję itp., to Scrappy jest ciekawym rozwiązaniem. Linkuję do opisu projektu. Na końcu artykułu znajdziesz link do aplikacji. Nie działa ona jednak poprawnie na urządzeniach mobilnych.

9. Dlaczego pierwszy Macintosh miał ekran o rozdzielczości 512×342 piksele?
   https://512pixels.net/2025/05/original-macintosh-resolution/
   INFO: Trzeba przyznać, że jest to dość niestandardowa, nawet jak na tamte czasy, rozdzielczość. Normą było 512x384, ale Apple z jakiegoś powodu ucięło w pionie 42 linie obrazu. Ciekawa analiza przypadku, jak ta niewielka zmiana potrafiła wpłynąć na wydajność komputera, łatwość projektowania interfejsu użytkownika i kilka innych aspektów tego komputera. Coś dla fanów starych technologii.

10. GitHub Issues jako prywatny notatnik z supermocami?
    https://simonwillison.net/2025/May/26/notes/
    INFO: Istnieje wiele platform do gromadzenia notatek. Jeśli zależy Ci na takiej, która jest darmowa, obsługuje Markdown, pozwala linkować pomiędzy wpisami, ma super wyszukiwarkę, zapewnia prywatność, a do tego całością można zarządzać przez API, to... rzuć okiem na GitHub Issues. Tak, dobrze widzisz. Można w sprytny sposób wykorzystać system do zgłaszania bugów jako platformę do notowania i, jak przekonuje autor, działa to ponoć całkiem nieźle. Rozwiązanie ma jedną, poważną wadę - działa w 100% online, bez możliwości pracy bez dostępu do sieci.

11. Historia uzależnienia od Instagrama i trudnej walki z jego wpływem na życie
    https://blog.greg.technology/2025/05/19/on-instagram-addiction.html
    INFO: Autor dzieli się doświadczeniem swojego uzależnienia od Instagrama, a szczególnie od natrętnego, wielogodzinnego oglądania Reelsów. Opowiada o jego wpływie na codzienne życie, sen i zdrowie psychiczne. Autor, poza opowiadaniem historii, dzieli się też swoimi przemyśleniami na temat zmiany takiego stanu rzeczy. Dobra lektura, jeśli też zmagasz się z uzależnieniem od social mediów, niezależnie od platformy, na której działasz.

12. Archiwum wszystkich urządzeń, na których uruchomiono Dooma
    https://canitrundoom.org/
    INFO: Mówi się, że Doom pójdzie na wszystkim, i pewnie już gdzieś w sieci widziałeś grę Doom uruchomioną na pralce, tosterze, odkurzaczu itp. No to ktoś postanowił zebrać te wszystkie przedziwne projekty w jednym miejscu. Jeśli interesujesz się sprytnym użyciem elektroniki i portowaniem aplikacji na skrajnie nietypowe platformy, to warto rzucić okiem.

13. Czy powinieneś blokować odpowiedzi ICMP na swoim serwerze?
    http://shouldiblockicmp.com/
    INFO: W dawnych poradnikach można jeszcze spotkać wskazówki, że zablokowanie protokołu ICMP (używanego np. przy odpowiedzi na pingi) to całkiem niezły pomysł, który może ochronić Twój serwer przed atakiem DDoS. Jednak wbrew obiegowej opinii, całkowita blokada ICMP nie jest dobrym pomysłem. ICMP to nie tylko pingi. Część komunikatów przesyłanych tym protokołem jest krytyczna dla prawidłowego działania sieci. Z artykułu dowiesz się, do czego wykorzystywany jest ten protokół i jakie konsekwencje będzie mieć jego wycięcie na firewallu.

14. Czego nauczyłem się o tworzeniu stron WWW, czytając kod dwóch tysięcy stron?
    https://alexwlchan.net/2025/learning-how-to-make-websites/
    INFO: Autor przez rok ręcznie archiwizował ponad 2000 stron internetowych, analizując ich HTML i CSS, co zmieniło zwykłe porządkowanie zakładek w intensywny kurs czytania cudzego kodu. W artykule dzieli się swoimi ciekawymi odkryciami dotyczącymi rzadziej używanych tagów HTML, ciekawymi technikami CSS czy na temat czytelności samego kodu aplikacji.

15. Daj szansę Nixowi — menedżer pakietów, rozwiązujący problem powtarzalnych środowisk
    https://maych.in/blog/its-time-to-give-nix-a-chance/
    INFO: Nix podchodzi do zarządzania pakietami i środowiskami w całkowicie inny sposób niż typowe narzędzia. Każda wersja pakietu trafia do osobnego, niezmienialnego katalogu, co eliminuje konflikty i zapewnia pełną powtarzalność budowania projektów. Dzięki temu możesz zapewnić identyczne warunki budowy paczek, niezależnie od maszyny czy stanu systemu. Ciekawe podejście, które może być realną alternatywą dla Dockerów, menedżerów wersji i skryptów setupowych.

16. CSV to HTML Table - filtruj i przeszukuj dane CSV w przeglądarce
    https://github.com/derekeder/csv-to-html-table
    INFO: Prosta biblioteka do pracy z plikami CSV. Wystarczy wrzucić plik do odpowiedniego folderu i wskazać go w konfiguracji, a zostanie on automatycznie zamieniony na interaktywną tabelę HTML z wyszukiwarką i opcjami filtrowania danych. Działa wyłącznie w JavaScript (sam frontend), bez konieczności posiadania jakiegokolwiek backendu.

17. Jak Signal Desktop (komunikator) chroni się przed Microsoft Recall
    https://signal.org/blog/signal-doesnt-recall/
    INFO: Funkcja Recall rejestruje wszystko, co dzieje się na Twoim ekranie, co w teorii ma ułatwić Ci pracę. Wszystko fajnie, ale niekoniecznie po to używasz super bezpiecznego komunikatora, aby wszystko, co piszesz, zostało "zescreenshotowane" i wysłane gdzieś do chmury. Problem w tym, że nie ma obecnie technicznej możliwości, aby wykluczyć dane oprogramowanie z bycia śledzonym przez Recall. Jak Signal poradził sobie z tym mało dbającym o prywatność udogodnieniem? O tym przeczytasz w artykule.

18. Używaj 'return await' w funkcjach async - dlaczego?
    https://advancedweb.hu/shorts/javascript-best-practice-use-return-await/
    INFO: Użycie wspomnianej instrukcji w funkcji asynchronicznej może wydawać się zupełnie zbędne, ale ma istotne znaczenie przy obsłudze błędów i zarządzaniu zasobami. Dzięki temu błędy z promisów są poprawnie przechwytywane przez blok try/catch, a instrukcje finally wykonują się dopiero po realnym zakończeniu działania funkcji.

19. Vibe coding w praktyce - aplikacja webowa od zera
    https://techhub.iodigital.com/articles/my-experience-ai-vibe-coding-a-complete-web-application-from-scratch
    INFO: Autor opisuje proces stworzenia kompletnej aplikacji webowej do ćwiczeń oddechowych, nie pisząc samodzielnie ani jednej linijki kodu – całość wykonał, używając AI w edytorze Cursor. Projekt oparty na NextJS powstał błyskawicznie dzięki modnemu ostatnio "vibe codingowi". W artykule znajdziesz zarówno uwagi na temat zalet takiego podejścia, jak i jego ograniczeń czy ewidentnych wad.

20. llm-min.txt — kompresja dokumentacji technicznej dla LLM-ów
    https://github.com/marv1nnnnn/llm-min.txt
    INFO: Masz ogromną dokumentację projektu, którą chcesz się podzielić z modelem językowym. Użycie klasycznego RAG-a nie daje dobrych rezultatów, a sama dokumentacja nijak nie mieści się w oknie kontekstowym modelu. To narzędzie pozwala skrajnie skompresować dowolne dane tekstowe w sposób, który sprawi, że nie będą one zbyt użyteczne dla człowieka, ale pozostaną w pełni zrozumiałe dla LLM-a, a dzięki swoim małym rozmiarom będziesz w stanie wkleić je do okna rozmowy np. w ChatGPT.

21. Prywatna AI-klawiatura z wbudowanym Raspberry Pi CM5 (film, 14m)
    https://www.youtube.com/watch?v=qQ42lbLFxv8
    INFO: Wbudowanie sztucznej inteligencji w klawiaturę brzmi jak coś strasznego z punktu widzenia prywatności i bezpieczeństwa danych. Ktoś jednak wpadł na pomysł, jak zbudować takie urządzenie w sposób niezagrażający wprowadzanym danym. Klawiatura obsługuje dyktowanie tekstu z użyciem modelu Whisper, ale w trybie w pełni lokalnym (offline). Sprytne.

22. getStack - popularne technologie open source aktualizowane co tydzień
    https://getstack.dev/
    INFO: Serwis agreguje dane z GitHuba i prezentuje najpopularniejsze technologie i repozytoria według kategorii. Może Ci się przydać, jeśli szukasz inspiracji do projektów, chcesz zobaczyć, co zyskuje na popularności albo śledzisz rozwój narzędzi open source czy rozwiązań self-hosted. Dane są odświeżane co tydzień, więc możesz monitorować zmieniające się trendy.

23. The Evolution of Trust - gra edukacyjna o zaufaniu (teoria gier)
    https://ncase.me/trust/
    INFO: Interaktywna gra przedstawiająca mechanizmy powstawania (lub rozpadu) zaufania między ludźmi na podstawie teorii gier. W przystępny sposób pokazuje, jak kluczowe dla współpracy są takie rzeczy jak uczciwość, komunikacja i historia relacji. Świetne wprowadzenie np. do zagadnień takich jak dylemat więźnia i decyzje strategiczne podejmowane w relacjach społecznych. Grając w grę, spotkasz się z kilkoma typami osobowości reprezentującymi różne podejścia do relacji. Później dowiesz się, co to oznacza i jak działa. Trzeba się trochę naklikać, ale warto.

24. Jak uzyskać wyjątkowo precyzyjny czas GPS na Macu?
    https://www.jeffgeerling.com/blog/2025/using-gps-most-accurate-time-possible-on-mac
    INFO: Autor opisuje, jak wykorzystać tani moduł GPS do poprawy dokładności czasu na swoim komputerze z systemem macOS i to pomimo tego, że sam system nie wspiera bezpośrednio sygnału PPS. Wrzucam bardziej jako ciekawostkę dla fanów nietypowych rozwiązań i tych, którzy lubią kombinować z ustawieniami systemowymi.

25. Nie używaj geolokalizacji IP do wybierania języka użytkownika
    https://vitonsky.net/blog/2025/05/17/language-detection/#and-when-you-dont-listen
    INFO: Sporo programistów nadal błędnie zakłada, że lokalizacja IP mówi coś o preferencjach językowych osób odwiedzających stronę, bo to chyba naturalne, że osoba z polskim IP mówi po polsku, prawda? No właśnie nie do końca. Podróże, używanie VPN-ów, bycie imigrantem w obcym kraju, to tylko kilka powodów, przez które geolokalizacja nie powinna być brana pod uwagę w pierwszej kolejności przy wyborze preferowanego języka. Co więc zrobić w zamian?

26. AnnotateWeb - komentuj dowolne strony
    http://annotateweb.com
    INFO: Wklejasz adres strony, a narzędzie zamienia ją w interaktywną tablicę, na której możesz rysować, dodawać notatki i udostępniać innym osobom, a to wszystko bez zakładania konta. Można zaprosić współpracowników do wspólnej sesji, a końcowy efekt zapisać jako obrazek PNG. Dobre rozwiązanie np. dla developerów i designerów, którzy chcą zebrać wizualne feedbacki bezpośrednio na stronie.

27. LNK – prosty, gitowy manager plików konfiguracyjnych z obsługą wielu hostów
    https://github.com/yarlson/lnk
    INFO: Masz zainstalowane na Linuksie dziesiątki aplikacji, a każda z nich tworzy swój tzw. 'dotfile' z konfiguracją. Po pierwsze, robi się z tego śmietnik, a po drugie, problemy pojawiają się, gdy zapragniesz śledzić zmiany w tych plikach. Rozwiązaniem mogłoby być śledzenie tych zmian poprzez wrzucenie wspomnianych plików do repozytorium GIT-a. Tylko jest jeden problem... musisz założyć tyle repozytoriów, ile konfiguracji aplikacji w systemie chcesz śledzić, bo każda zapisuje dane w innym miejscu. Ta aplikacja rozwiązuje ten problem. Przerzuca wszystkie configi do jednego katalogu, tworzy dowiązania symboliczne w ich starych lokalizacjach, a wszystko wrzuca do jednego, wspólnego repozytorium.

28. Espanso - rozbudowany, wieloplatformowy text expander open-source
    https://github.com/espanso/espanso
    INFO: Aplikacja działa na Windows/Linux/macOS i współpracuje z większością aplikacji systemowych. Oprócz klasycznego rozwijania skrótów obsługuje emotki, wrzucanie plików graficznych, własne skrypty, komendy shella i konfiguracje zależne od uruchomionej aplikacji. Ma wbudowany menedżer paczek, wyszukiwarkę snippetów i wsparcie dla wyrażeń regularnych.

29. Hardtime – plugin do (neo)VIMa, który oducza złych nawyków
    https://github.com/m4xshen/hardtime.nvim
    INFO: Umiesz używać VIMa, a przynajmniej tak Ci się wydaje. Ten plugin śledzi Twoje zachowanie w edytorze i zwraca Ci uwagę za każdym razem, gdy robisz coś w sposób nieoptymalny, podpowiadając przy tym, jak zrobić to szybciej. Celem wtyczki jest nauczenie Cię profesjonalnego używania VIM-a, a nie opanowania go na poziomie "przecież umiem 70x nacisnąć klawisz j". Jeśli pracujesz z tym środowiskiem na co dzień, to przetestuj wspomnianą wtyczkę.

30. DaedalOS – środowisko graficzne w pełni działające w przeglądarce
    https://github.com/DustinBrett/daedalOS
    INFO: Ten projekt to zaskakująco rozbudowane środowisko graficzne uruchamiane całkowicie w przeglądarce – z menedżerem plików, paskiem zadań, menu start, terminalem, obsługą skrótów klawiszowych, a nawet dynamicznymi tapetami. Działa offline, zapisuje dane w IndexedDB i obsługuje wiele formatów danych, a do tego oferuje pokaźny zestaw aplikacji, od edytora kodu i emulatora Flash po przeglądarkę, odtwarzacz multimediów czy nawet klasyczne gry i narzędzia AI.

31. Jak przejść z API SOAP na REST – przewodnik z przykładami
    https://zuplo.com/blog/2025/05/18/how-to-transition-from-soap-to-rest-apis
    INFO: Szczegółowy poradnik migracji z SOAP do REST – od spisu istniejących API i projektowania nowych endpointów, po konwersję specyfikacji WSDL na OpenAPI i aktualizację formatów danych z XML na JSON. Jeśli akurat masz przed sobą do wykonania podobne do opisanego zadanie, to ten tekst może Ci się przydać.

32. Wsparcie JavaScriptu wewnątrz SQLite? - sprytne rozszerzenie
    https://github.com/sqliteai/sqlite-js
    INFO: To rozszerzenie pozwala tworzyć własne funkcje SQL bezpośrednio w języku JavaScript i to z poziomu SQLite. Funkcje są definiowane jako tekst JS i rejestrowane przez zapytania SQL, dzięki czemu można je łatwo wykorzystywać w zwykłych zapytaniach. Biblioteka wspiera też synchronizację tych funkcji między urządzeniami i pozwala na wykonywanie wspomnianego kodu wewnątrz bazy.

33. Co naprawdę wie o Tobie Alexa? Zaskakujące dane z 9 lat korzystania z Echo
    https://www.theguardian.com/technology/2025/may/24/what-i-discovered-when-i-asked-amazon-to-tell-me-everything-alexa-had-heard
    INFO: Autor poprosił Amazona o pełne dane dotyczące interakcji jego rodziny z urządzeniem Echo i był zaskoczony skalą oraz szczegółowością otrzymanych informacji. Wśród dziesiątek tysięcy dźwięków i poleceń znalazły się pytania egzystencjalne, żarty, prośby o muzykę, a nawet próby flirtowania z głosową asystentką. Ten artykuł to nie tylko spojrzenie na to, jak działa Alexa, ale coś jak kubeł zimnej wody dla wszystkich, którzy chcieliby wsadzić do swojego domu jednego z popularnych asystentów głosowych.

34. Jak Claude 4 wypada w testach programistycznych?
    https://forgecode.dev/blog/claude-4-initial-impressions-anthropic-ai-coding-breakthrough/
    INFO: Claude 4 osiągnął rekordowe wyniki w benchmarku SWE-bench Verified, wyprzedzając nawet rozwiązania od OpenAI i Google, a w praktycznych testach radził sobie także ze złożonymi scenariuszami refaktoryzacji. Autor przetestował oba warianty wspomnianego modelu (Sonnet i Opus), starając się ogarnąć wieloetapowe błędy w kodzie Rust, co miało potwierdzić ich zrozumienie od strony architektonicznej, jak i zdolność modyfikacji wielu plików bez halucynacji. Jak poszło nowemu modelowi? Sprawdź w artykule.

LINKI TYLKO DLA PATRONÓW

35. Zbiór najlepszych darmowych kursów o sztucznej inteligencji
    https://uw7.org/un_8284b369c2944/
    INFO: Repozytorium zawiera starannie wyselekcjonowaną listę linków do kursów i innych materiałów edukacyjnych na temat AI i pokrewnych dziedzin, takich jak NLP, głębokie uczenie, statystyka czy algebra liniowa. Wszystkie kursy są darmowe i udostępniane przez znane instytucje i uczelnie. Każdy kurs ma podany poziom trudności.

36. Przewodnik po prompt engineeringu dla programistów
    https://uw7.org/un_ea2d8bb83a7b1/
    INFO: Jak sprawić, by AI skutecznie wspierała Cię w pisaniu i debugowaniu kodu? Wszystko sprowadza się do dobrze skonstruowanego prompta. W artykule znajdziesz konkretne zasady, schematy oraz porównania tych udanych i nietrafionych zapytań, które pomogą Ci lepiej komunikować się z narzędziami AI – od prostego debugowania po projektowanie całych komponentów.