Cześć!

Przybywam z kolejną porcją interesujących materiałów ze świata IT. Trochę się tego zebrało przez ostatni tydzień, więc z pewnością znajdziesz coś dla siebie, a ja w międzyczasie muszę się czymś pochwalić, bo to dla mnie ważne:

Zaraszam do lektury dzisiejszego wydania :)

◢ #unknownews ◣

1. Claude Code Templates - gotowe konfiguracje dla środowiska
   https://www.aitmpl.com/agents
   INFO: Jeśli często pracujesz w Claude Code, możesz dodać do swojego środowiska trochę nowych możliwości. Mogą to być agenci, którzy będą pomagać Ci w konkretnych dziedzinach, takich jak code review czy debugowanie. Poza agentami masz jeszcze gotowe komendy, sprytne ustawienia czy serwery MCP. Przed użyciem dowolnego komponentu warto kliknąć "View details", aby dowiedzieć się, jak on działa.

2. Raport o sztucznej inteligencji - skąd się wzięła AI i czym jest? (podcast, 58 minut)
   https://raportostanieswiata.pl/odcinki/rosi-skad-sie-wziela-ai-i-czym-jest/
   INFO: Znasz i lubisz "Raport o stanie świata" od Dariusza Rosiaka? To nowy format w ramach tego podcastu, gdzie wiodącym tematem jest sztuczna inteligencja. Ten odcinek to podróż przez historię AI - od literackich fantazji Lema po konkretne postacie, jak McCarthy i Kaplan, którzy ją współtworzyli. W rozmowach poruszany jest też temat realnych zastosowań AI, które mogą już teraz podejmować decyzje za nas.

3. 7 lekcji z realnego skalowania aplikacji od 0 do 100 000+ użytkowników
   https://reginvinny.com/blog/scalable-architecture-lessons
   INFO: Autor dzieli się doświadczeniami z rozwoju aplikacji, która musiała przejść od prototypu do obsługi dziesiątek tysięcy użytkowników w czasie rzeczywistym. Omawia konkretne błędy i skuteczne rozwiązania dotyczące projektowania bazy danych, strategii używania cache, projektowania API, observability, automatyzacji infrastruktury i zarządzania długiem technologicznym.

4. Zbudujmy sondę meteorologiczną i wsadźmy ją do rakiety! (film, 22m)
   https://www.youtube.com/watch?v=sHUghOlZtWc
   INFO: Film przedstawia projekt autora polegający na budowie mini sondy mierzącej parametry lotu rakiety. Przedstawiony jest każdy etap budowy - od starych projektów sprzed lat, przez projektowanie nowego modelu sondy, drukowanie płytek, programowanie, przygotowanie rakiety nośnej, aż do samego lotu i odzyskiwania rakiety. Ciekawie przedstawiona historia. Sporo improwizacji, zwrotów akcji i ostatecznie - sukcesu, i to pomimo wszelkich przeciwności.

5. Claude Code z tanim silnikiem AI - jak oszczędzić? (film, 16m)
   https://www.youtube.com/watch?v=xf4lPFptebQ
   INFO: Claude Code to wygodne środowisko do pracy z kodem, ale limity zapytań i wysokie ceny mogą mocno zniechęcać niejednego programistę. Film pokazuje, jak w kilku krokach skonfigurować Claude Code tak, by wykorzystywało alternatywne modele od Zai (GLM 4.6), które są znacznie tańsze (wychodzi $3 miesięcznie). Autor omawia zarówno integrację z Claude Code, jak i zewnętrznymi narzędziami (np. Alice), pokazuje możliwości modeli (generowanie kodu, projektowanie grafik SVG, tworzenie gier i prostych aplikacji), ale też wskazuje ich ograniczenia (np. plan Lite nie ma możliwości szukania wiedzy w sieci). Jeśli zależy Ci na tanim, codziennym wsparciu AI przy pracy z kodem, warto sprawdzić tę opcję.

6. Dlaczego Power Glove od Nintendo okazał się porażką?
   https://www.acmi.net.au/stories-and-ideas/nintendo-nes-power-glove/
   INFO: Jeśli oglądałeś film Kung Fury i kojarzysz Hackermana, to prawdopodobnie wiesz, czym są power gloves. To jeden z najbardziej oczekiwanych alternatywnych kontrolerów do NES-a, który miał zrewolucjonizować świat gier, ale szybko okazał się raczej bezużyteczny w większości tytułów. Skoro kontroler był tak innowacyjny, to dlaczego jego sprzedaż była raczej kiepska? I dlaczego tak szybko zniknął z rynku? Tego dowiedz się z artykułu.

7. Automatyzacje zadań w praktyce (film, 1h i 19m) [autopromocja]
   https://www.youtube.com/watch?v=w5JvOVdz2-0
   INFO: Webinar dla twórców internetowych i soloprzedsiębiorców, którzy chcą odzyskać swój czas dzięki automatyzacji. W trakcie spotkania pokazujemy gotowe scenariusze rozwiązywania codziennych problemów biznesowych - z użyciem Make, Airtable i modeli AI.

8. Pipelight - wygodna automatyzacja zadań terminalowych
   https://github.com/pipelight/pipelight
   INFO: Narzędzie CLI, które pozwala tworzyć lekkie pipeline do automatyzacji zadań takich jak build, test czy deploy, bez potrzeby uruchamiania dużych systemów CI/CD. Konfigurację można zapisać w plikach Toml, Yaml, HCL albo TypeScript, a uruchamianie scenariuszy może być zautomatyzowane np. na podstawie hooków Git czy zmian plików. Obsługuje czytelne logi, pozwala łatwo zarządzać krokami w terminalu, a cały system to zaledwie 13 MB w Rust.

9. Lotion - edytor do Twoich projektów w stylu Notion
   https://github.com/Dashibase/lotion
   INFO: Jeśli tworzysz od zera nowy projekt i bardzo podoba Ci się interfejs, jaki oferuje platforma Notion, to ten projekt jest kopią tego interfejsu. Pozwala tworzyć bloki z tekstem, nagłówkami, grafikami itp. Obsługuje także komendy ze slashem i składnię markdown. Efektem działania edytora jest dobrze ustrukturyzowany plik JSON, który można łatwo parsować.

10. Jak w praktyce działa prawo do informacji? - międzynarodowy raport
    https://siecobywatelska.pl/jak-w-praktyce-dziala-prawo-do-informacji-miedzynarodowy-raport/
    INFO: Kanadyjska organizacja Centre for Law and Democracy, we współpracy z UNESCO, przeprowadziła globalny test prawa dostępu do informacji, wysyłając ponad 140 wniosków w 76 krajach, w tym w Polsce. Badanie pokazało, że największym problemem jest brak jakiejkolwiek odpowiedzi ze strony administracji (38% przypadków), a tylko 42% instytucji przekazało pełne dane. Jak w badaniu wypadła Polska? Więcej szczegółów w raporcie, do którego link znajdziesz w drugim akapicie artykułu.

11. Gry z Windowsa uruchamiane bezpośrednio na Androidzie - bez chmury i streamingu (film, 18m)
    https://www.youtube.com/watch?v=Ejad_SlPd_4
    INFO: Czy Wiedźmin 3 lub GTA V mogą działać bezpośrednio na telefonie z Androidem? Okazuje się, że tak - i to całkowicie offline, bez streamowania z chmury. Film pokazuje, jak za pomocą aplikacji takich jak Winlator, GameHub czy GameNative można odpalać gry z Windowsa lokalnie na smartfonie. Omówione są kwestie wydajności, kompatybilności, DRM-ów i konfiguracji tego wszystkiego oraz pokazane są przykłady działających tytułów. Temat raczej dla pasjonatów posiadających dużo wolnego czasu.

12. Jak skradzione iPhone'y trafiają z ulic Europy do Chin?
    https://iphoneislam.com/en/2025/06/how-stolen-iphones-travel-from-western-streets-to-chinese-markets/156569
    INFO: Po co ktoś miałby kraść iPhone'a? Przecież tego po zablokowaniu się nie da sprzedać - pomyślisz. Okazuje się, że na takim zablokowanym urządzeniu też można całkiem dobrze zarobić. Artykuł opisuje zorganizowany globalny łańcuch dostaw, który przerzuca skradzione iPhone'y z miast takich jak Londyn czy Nowy Jork przez Hongkong do chińskich rynków elektroniki. Co dalej dzieje się z takim sprzętem? Tego dowiesz się z artykułu.

13. Jak sprawić, by każdy mikrofon brzmiał profesjonalnie (film, 9m)
    https://www.youtube.com/watch?v=cqfift-Tlio
    INFO: Nawet najtańszy mikrofon może zabrzmieć niemal jak ten ze studyjnego nagrania - o ile zastosujesz odpowiednie triki. W tym materiale poznasz 5 sprawdzonych sposobów, które znacząco podniosą jakość rejestrowanego dźwięku. Te wskazówki przydadzą się nie tylko muzykom, ale też osobom nagrywającym podcasty czy materiały edukacyjne. Warto rzucić okiem na inne filmy z tego kanału. Imponujące są te wstępy do odcinków, pokazujące 'na żywo', o czym będzie mowa.

14. Kto odpowie, gdy AI spowoduje śmierć człowieka? (film, 1h i 50m)
    https://www.youtube.com/watch?v=Hgn3pHseY28
    INFO: Czy sztuczną inteligencję da się pociągnąć do odpowiedzialności, jeśli swoimi decyzjami doprowadzi do śmierci człowieka? A jeśli nie - to kogo powinniśmy ukarać? Dr Kamil Mamak opowiada o wyzwaniach, które stawia przed nami rozwój autonomicznych systemów. W filmie poruszane są trudne tematy z pogranicza prawa karnego, filozofii i etyki. Okazuje się, że na skutek rozwoju AI powstała nam "luka odpowiedzialności", co nieuchronnie prowadzi do konieczności przeprowadzenia reformy prawa. Spora dawka przemyśleń.

15. Vibe coding hell zamiast tutorial hell? - nowe problemy samouków
    https://blog.boot.dev/education/vibe-coding-hell/
    INFO: Dawniej początkujący programiści zakopywali się w tutorialach. Niewiele robili, ale za to dużo czytali i oglądali. W świecie sztucznej inteligencji odpowiednikiem tego "tutorial hell" jest "vibe coding hell". Tym razem uczący się potrafią tworzyć projekty, ale głównie dzięki AI i edytorom wspomaganym sztuczną inteligencją, przez co nie rozwijają własnych modeli mentalnych działania oprogramowania. Czyli mówiąc prościej: umieją poprosić AI o zrobienie czegoś, ale nie mają wiedzy architektonicznej, doświadczenia i nie mają pojęcia, jak zabrać się za niektóre rzeczy. Artykuł porusza też problem demotywacji wywołanej przez przesadną wiarę w możliwości AI oraz zagadnienie spowolnienia rozwoju młodych programistów przez nadużywanie wspomagaczy AI.

16. Alfabet fonetyczny NATO - ciekawa historia powstania (film, 23m)
    https://www.youtube.com/watch?v=UAT-eOzeY4M
    INFO: Alfabet fonetyczny NATO to system, który rozpoznaje niemal każdy, kto miał styczność z lotnictwem, wojskiem czy służbami ratunkowymi - Alfa, Bravo, Charlie, Delta... i tak aż do Zulu. To wygodny i jednoznaczny sposób literowania słów. Kto stworzył alfabet NATO? No, trudne się wylosowało, bo to nie NATO. Film opowiada o zaskakująco długiej i skomplikowanej historii powstania tego alfabetu - od nieudanych prób standaryzacji po wybór końcowych nazw, które miały być zrozumiałe w wielu językach. Dowiesz się też, jakie słowa prawie weszły do zestawu, ale ostatecznie odpadły. Ciekawostka, która może zainteresować fanów radiokomunikacji i ludzi związanych z technologią.

17. Analiza modeli AI i dostawców API - porównanie jakości, ceny i wydajności
    https://artificialanalysis.ai/
    INFO: Zestawienie popularnych modeli sztucznej inteligencji i usług oferujących API, wykonane na podstawie niezależnych benchmarków. Porównano m.in. jakość generowanych odpowiedzi, czas ich zwracania, opóźnienia i koszt użycia. To dobry punkt wyjścia dla osób szukających optymalnego rozwiązania do wdrożeń AI.

18. Jak dwóch quizowych zapaleńców przechytrzyło teleturniej 'Milionerzy' i zgarnęło 26% nagród.
    https://www.express.co.uk/showbiz/tv-radio/1459529/who-wants-to-be-a-millionaire-quiz-nerds-tricks-trade-contestants
    INFO: Keith Burgess i Paddy Spooner stworzyli zorganizowaną siatkę, która pomogła uczestnikom teleturnieju 'Who Wants To Be a Millionaire?' wygrywać ogromne sumy dzięki znajomości mechaniki programu, błyskawicznym wyszukiwaniom odpowiedzi (i to w czasach przed-AI!) i strategicznie umieszczonym pomocnikom. Przez pięć lat ich działania doprowadziły do zdobycia 26% całkowitej puli nagród programu w Wielkiej Brytanii. Szczegóły ich metody, działania centrum danych i udziału w niemal każdej części programu opisane zostały przez nich po raz pierwszy w książce opublikowanej niedawno na Amazonie.

19. Jak współpracują rosyjskie grupy hakerskie - duet Gamaredon i Turla (film, 12m)
    https://www.youtube.com/watch?v=uAaNvaJ0cIQ
    INFO: Dwie totalnie odmienne w metodach działania grupy przestępcze postanowiły połączyć swoje siły – zaczęły wspólnie używać backdoora Kazuar do ataków na Ukrainę. Film pokazuje, jak wygląda podział ról między tymi grupami, omawia dodatkowe narzędzia, jakimi się posługują, oraz wyjaśnia techniczne aspekty działania Kazuara. Poruszony został także temat możliwych metod obrony i ryzyka przeniesienia tych ataków poza Ukrainę (np. do Polski). Jeśli interesuje Cię tematyka cybersecurity podana w lekkiej formie, to rzuć też okiem na inne filmy z tego kanału.

20. TinyML na ESP32 krok po kroku - od trenowania do wdrożenia
    https://www.teachmemicro.com/tinyml-with-esp32-tutorial/
    INFO: Poradnik pokazuje, jak uruchomić model uczenia maszynowego na płytce ESP32, używając TensorFlow Lite for Microcontrollers. Opisany jest cały proces: przygotowanie środowiska, trenowanie prostego modelu (np. do rozpoznawania gestów na podstawie danych z akcelerometru), konwersja modelu na odpowiedni format i jego implementacja w kodzie Arduino. Coś dla miłośników sztucznej inteligencji (wykraczającej poza GenAI) i elektroniki.

21. Jimmy - konwerter notatek z aplikacji do Markdowna z obsługą ponad 40 źródeł
    https://github.com/marph91/jimmy
    INFO: Nie ma znaczenia, czy swoje notatki trzymasz w Evernote, Notion, Google Docs, OneNote, czy czymś mniej znanym. Ten soft przerobi jeden z ponad 40 formatów wejściowych na Markdown. Działa całkowicie offline, jest dostępny jako CLI i TUI (beta), a jego wynik działania można łatwo zaimportować np. do Obsidiana, Joplina, czy wrzucić do dowolnego LLM-a w celu analizy. Poza formatami z softu do notatek obsługuje jeszcze DOCX, ODT, HTML, EPUB i kilka innych. Dobre rozwiązanie do backupowania swoich notek i do migracji na inną platformę.

22. Jak czatboty manipulują emocjami, aby przywiązać do siebie użytkowników?
    https://techspresso.cafe/2025/10/08/jak-czatboty-manipuluja-emocjami-aby-przykuwac-uzytkownikow/
    INFO: CharacterAI i Replika to usługi oferujące czatboty do "wsparcia emocjonalnego", które jednak stosują techniki manipulacyjne, aby zatrzymać przy sobie użytkownika jak najdłużej. Eksperci oceniają te działania jako tzw. dark patterns, czyli wzorce wykorzystujące psychologię użytkownika do podejmowania decyzji korzystnych głównie dla firmy. Artykuł pokazuje, jak łatwo ten model biznesowy może przekraczać niektóre granice etyczne.

23. ChatControl powraca. Co UE planuje wobec naszej prywatności? (film, 12m)
    https://www.youtube.com/watch?v=7sNyxR2Gwd8
    INFO: Nowa wersja unijnego projektu znanego jako "ChatControl" może oznaczać koniec poufności komunikacji online. Autor analizuje skutki propozycji, która zakłada obowiązkowe skanowanie wiadomości w komunikatorach (nawet tych szyfrowanych) przez zewnętrzne podmioty, bez zgody sądu i użytkownika. Tłumaczone są zarówno intencje twórców prawa, jak i realne zagrożenia: cenzura, zagrożenie dla prywatności, techniczne obejścia i niekontrolowany dostęp służb do treści. Obowiązkowy materiał dla każdego, kto chciałby uzupełnić swoją wiedzę o rzetelne informacje na temat ChatControl.

24. Od UX do... AX - projektowanie doświadczeń w erze AI
    https://mobisoftinfotech.com/resources/blog/ui-ux-design/ai-ux-2025-rise-of-ax
    INFO: AX (Agentic Experience) to nowa koncepcja projektowa powstała z myślą o agentach AI, które samodzielnie interpretują kontekst i podejmują decyzje w imieniu użytkowników. Klasyczne rozwiązania UX skupiają się na doświadczeniach użytkownika (będącego człowiekiem) i ułatwiają mu operowanie aplikacją. W przypadku AX systemy projektuje się tak, aby rozwiązania autonomiczne mogły z nimi wchodzić w interakcje bez klikania, wypełniania formularzy czy scrollowania.

25. Eksperymentalny serwer MCP do Google Ads z interfejsem dla LLM-ów
    https://github.com/googleads/google-ads-mcp
    INFO: Google udostępniło projekt open source umożliwiający uruchomienie lokalnego serwera MCP, który integruje się z API Google Ads i umożliwia agentom AI (np. Gemini) pobieranie danych o kampaniach, klientach i wydajności konta. Instrukcja zawiera kroki konfiguracji niezbędnych uprawnień, tokenów itp. - w dwóch wariantach: z użyciem ADC lub klienta Python. Serwer działa obecnie tylko w trybie read-only, więc kampanie da się analizować, ale jeszcze nie konfigurować. Przydatne rozwiązanie, zwłaszcza dla osób w firmie zajmujących się reklamami.

26. OctoSQL - zapytania SQL na plikach i różnych bazach danych
    https://github.com/cube2222/octosql
    INFO: Narzędzie CLI pozwalające wykonywać zapytania SQL na różnych źródłach danych - od plików CSV, JSON i Parquet, po bazy danych takie jak PostgreSQL czy MySQL - z możliwością łączenia danych między nimi. Obsługuje pluginy, dzięki którym można dodać wsparcie dla kolejnych źródeł. Przydatne rozwiązanie, gdy pracujesz z wieloma różnymi bazami danych (w tym i z plikowymi).

27. FormulaJS - funkcje podobne do Excela w JavaScript
    https://github.com/formulajs/formulajs
    INFO: Jeśli pochodzisz z 'excelowego świata' i pisanie formuł w arkuszu idzie Ci naprawdę świetnie, ale zrobienie tego samego w kodzie JS nie jest już takie łatwe, to ta biblioteka jest dla Ciebie. To implementacja funkcji, które mają działać w środowisku programistycznym tak jak ich arkuszowe odpowiedniki. Nawet jeśli nie jesteś userem Excela, może zdarzyć się, że konieczne będzie przepisanie arkuszowej logiki biznesowej do produkcyjnej aplikacji - wtedy to rozwiązanie może przyspieszyć Twoją pracę.

28. Automatyczne napisy do filmów - w pełni offline
    https://withsubtitles.com/pl
    INFO: Istnieje sporo serwisów, które potrafią dodać do filmów napisy. Jednak większość z nich opiera się na wysyłaniu filmu do chmury i używaniu chmurowego modelu językowego. A co, jeśli potrzebujesz np. przygotować napisy na potrzeby firmowego szkolenia, którego nie chcesz wysyłać w świat? Tutaj z pomocą przychodzi działające w pełni lokalnie rozwiązanie. Transkrypcja chwilę trwa, rozwiązanie zajmuje sporo RAM-u i wymaga pobrania około 1,5 GB danych modelu, ale przynajmniej zyskujesz automat działający bez dostępu do sieci i jest darmowe.

29. Webowy interfejs do archiwum eksportów ze Slacka
    https://github.com/hfaran/slack-export-viewer
    INFO: To narzędzie pozwala przekształcić eksport danych ze Slacka (w pliku ZIP lub katalogu) w przejrzysty interfejs webowy, który można uruchomić lokalnie lub jako statyczny serwis dla zespołu. Wspiera przeglądanie kanałów z paska bocznego, filtrowanie wiadomości po dacie oraz ukrywanie wybranych kanałów i wiadomości systemowych. Dostępny jest także tryb CLI do czyszczenia cache oraz generowania eksportu do pojedynczego pliku HTML, nadającego się do druku lub archiwizacji.

30. Jujutsu - alternatywa dla GIT-a z lepszymi merge/rebase/undo (film, 1h i 12m)
    https://www.youtube.com/watch?v=ulJ_Pw8qqsE
    INFO: Rozmowa z twórcą Jujutsu (JJ), czyli nowego systemu kontroli wersji. JJ jest kompatybilny z GIT-em i umożliwia pracę na istniejących repozytoriach, jednak działa w zupełnie inny sposób. Zamiast staging area - każda zmiana robocza jest automatycznie snapshotowana i zapisywana jako commit. Dzięki temu można swobodnie edytować dowolny commit w historii bez obawy o utratę późniejszych zmian – wszystkie kolejne commity są automatycznie rebase'owane. Jeśli nigdy nie słyszałeś o JJ, to warto posłuchać i być może wdrożyć w swojej firmie.

31. Gemini, Grok i DeepSeek podatne na ataki typu ASCII smuggling
    https://www.firetail.ai/blog/ghosts-in-the-machine-ascii-smuggling-across-various-llms
    INFO: Technika ASCII smuggling umożliwia ukrywanie instrukcji w niewidocznych znakach Unicode, które są pomijane przez interfejs użytkownika, ale przetwarzane przez modele językowe. Badacz udowodnił, że trzy wspomniane LLMy są podatne na takie ataki, co pozwala np. na podszywanie się pod inne tożsamości w Google Workspace czy zatruwanie danych w e-commerce. Za to ChatGPT, Copilot i Claude skutecznie filtrują takie dane, ale podatność w popularnych usługach może prowadzić do poważnych wpadek związanych z bezpieczeństwem.

32. CometJacking - ukryte parametry URL zmieniają przeglądarkę w szpiega
    https://layerxsecurity.com/blog/cometjacking-how-one-click-can-turn-perplexitys-comet-ai-browser-against-you/
    INFO: Badacze z LayerX pokazali, że samo kliknięcie odpowiednio spreparowanego linka wystarczy, by przejąć kontrolę nad asystentem AI w przeglądarce Comet i wyciągnąć z jego pamięci dane użytkownika. Atak opiera się na umieszczeniu złośliwego promptu bezpośrednio w URL-u, który zmusza Comet do wykonania zaprogramowanych akcji. Co ważne, nie trzeba infekować żadnej strony ani kraść haseł. Wystarczy, że użytkownik otworzy link.

33. Jak połączyć ESP32 z telefonem przez Termux
    https://blog.gavide.dev/blog/esp32-and-termux
    INFO: Autor krok po kroku opisuje, jak użył telefonu z Androidem i aplikacji Termux do flashowania ESP32 za pomocą esptool i komunikacji UART. Pokazuje, jak stworzyć wirtualny port szeregowy z socat, zainstalować MicroPythona oraz jak wgrać i uruchomić prosty program migający diodą. Artykuł fajnie pokazuje, że praca z ESP32 bez komputera jest możliwa.

LINKI TYLKO DLA PATRONÓW

34. Zbiór poradników do budowy platformy self-hosted z Kubernetes lub Docker Swarm
    https://uw7.org/un_747a7d1b843f9/
    INFO: Jeśli masz już doświadczenie z kontenerami, Dockerem i wiesz, co to SSL, ten projekt pomoże Ci zautomatyzować i ustabilizować Twoją self-hostowaną infrastrukturę. Znajdziesz tu szczegółowe instrukcje do uruchomienia takich usług jak Plex, Nextcloud, stack AutoPirate czy systemy monitoringu (Grafana, Prometheus), a także pełne wsparcie dla backupów, SSO i zarządzania certyfikatami.